Drugi z serii artykułów na temat Balaramatattwy, będących fragmentami książki Circle of Friends [Krąg przyjaciół] autorstwa Swamiego Bhaktiwedanty Tripurariego, która wkrótce zostanie wydana w języku angielskim.
W Laghubhagawatamrycie Rupy Goswamiego Balarama został skategoryzowany jako postać wajbhawaprakasia (vaibhava-prakāśa) Kryszny. Dwuręki, trzymający flet pasterz Kryszna Gopala to swajamrupa (svayaṁ-rūpa), pierwotna forma Boga, zawierająca wszystkie jego pozostałe przejawy. Chcąc wziąć udział w lilach (zabawach, rozrywkach), Kryszna-swajamrupa emanuje niekiedy swoje repliki, na przykład podczas pikników w towarzystwie przyjaciół nad brzegami Jamuny. W owych zabawach zwielokrotnił swoją postać tak, że każdy pasterz uważał, iż Kryszna siedzi tylko przed nim i tylko jemu wkłada do ust jedzenie. Taka emanacja swajamrupy Kryszny, w której każda przejawiona postać jest od strony „fizycznej”, jak i psychologicznej z nią identyczna, określana jest mianem prabhawaprakasia (prābhava-prakāśa). Kiedy jednak Kryszna-swajamrupa emanuje siebie w rozrywkach, które wymagają innej treści emocjonalnej, takie emanacje nazywane są wajbhawaprakasia (vaibhava-prakāśa), mimo iż takie postacie są „fizycznie” takie same jak jego swajamprupa. W zabawach we Wradży wymagane są jedynie dwa rodzaje emanacji: postacie Kryszny o tej samej konstytucji emocjonalnej oraz takie, których taka konstytucja się różni. Podczas gdy istnieje mnogość form prabhawaprakasia – tyle, ile gopów (pasterzy) i gopi (pasterek), którym może towarzyszyć Kryszna, we Wradży jest tylko jedna forma wajbhawaprakasia – Balaramadżi.
Idąc w ślady Śri Rupy w Laghubhagawatamrycie, Krysznadasa Kawiradża Goswami wyjaśnia, że postacie Kryszny wajbhawaprakasia różnią się od swajamrupy Kryszny pod względem treści emocjonalnej[1]. Stwierdza następnie, że poza różnicą w cerze Kryszna i Balarama są sobie równi[2]. W Hariwamsiapuranie, podkreślając jedność tattwy swojej i swojego brata, Kryszna zwraca się do Balaramy następująco:
Tym, kim jestem, ty także jesteś. To co jest nim, jest wiecznie mną. Staliśmy się dwoma, ale z pewnością jesteśmy jednym w dwóch ciałach, dwójką obdarzona ogromną mocą[3].
Pasus ten podkreśla boskość Balaramy, jak również to, że Kryszna i Balarama są w połączeniu ze sobą jednym obiektem miłości dla osób, których ideałem jest sakhjarati . Jest to istotny punkt widzenia od strony tattwy: Kryszna i Balarama są obaj Bogiem. Pojawiają się na świecie razem, nie oddzielnie. Jednak, mimo tej jedności w tattwie różnią się cerą i emocjami – bhawą.
Barwa i emocje są ze sobą powiązane . Zatem różnica w kolorze skóry również mówi o tym, co ich różni pod względem emocjonalnym. Kryszna ma cerę koloru śjama (śyāma, indygo). Zgodnie z indyjską teorią estetyki, kolor ten odpowiada rasie (rasa, smak), której przewodzi, czyli śryngararasie (śṛṅgāra) lub inaczej madhurjarasie (mādhurya)[4]. Cera Balaramy ma kolor pandura (pāṇḍura, białawy), taki jak księżyc lub kryształ. Jest to kolor przypisany rasie humorystycznej – hasji (hāsya) – której przewodzi Balarama i która spośród wszystkich ras jest najlepszą przyjaciółką sakhjarasy[5]. Co więcej, w piętnastym rozdziale dziesiątej pieśni Śrimad Bhagawatam –kulminacji sakhjarasy w tym dziele – odkrywamy, że rozwlekła pochwała Balaramy, wygłoszona przez Krysznę do ich przyjaciół, ma charakter komediowego uniesienia (hasjarasy).
Zarówno kryształ, jak i księżyc są obiektami odbijającymi światło. Kryształ przyjmuje barwę przedmiotu, który umieścimy obok, księżyc odbija światło słoneczne. Oba obiekty ze świata przyrody, utożsamiane z cerą Balaramy, mówią nam nieco o jego konstytucji emocjonalnej. Kryszna jest sewjabhagawanem (sevya), czyli takim, któremu się służy. Balarama natomiast to sewakabhagawan (sevaka), czyli pełniący służbę. Balarama kieruje snop światła naszej świadomości ku Krysznie, obiekcie swojej sewy, od którego czerpie światło i energię życiową w sposób niespotykany u żadnego innego przejawu Boga.
Od strony tattwy Balarama jest samym Bogiem, lecz emocjonalnie czuje się przede wszystkim przyjacielem Kryszny[6]. Jego sakhjarati (uczucie przyjaźni) jest dodatkowo powiązane z dasjarati (nastrojem służenia) i watsaljarati (uczuciem rodzicielskim)[7]. Oznacza to, że w ramach sakhjarati Balarama niekiedy wyraża siebie służąc Krysznie, a innym razem działa jak życzliwy opiekun. Można więc powiedzieć, że sakhjarati Balaramy godzi dwa skądinąd niekompatybilne uczucia: miłość w nastroju służby oraz miłość ojcowską. We Wradży prym wiedzie jego sankhja, choć nie brakuje też przykładów dasji i watsalji[8]. Poza Wradżą, w Mathurze i Dwarace, dominuje u niego dasja[9], która jeszcze bardziej nasila się, gdy służy on niezliczonym awatarom Boga poza samą krysznalilą.
Pozostałe artykuły z tej serii:
Balarama – narodziny sakhjabhawy https://www.swamitripurari.eu/?p=2174 ]
Rama olśniewa tylko w powiązaniu z Kryszną https://www.swamitripurari.eu/?p=2193
[1] Czajtanjaczaritamryta2.20.171.
[2] Czajtanjaczaritamryta2.20.174.
[3] Hariwamsiapurana 2.14.48.
[4] Krysznadasa Kawiradża opisuje śryngararasę (śṛṅgāra-rasa, miłość romantyczna) słowem madhurja (mādhurya). Zdaje się on podążać tutaj za Goswamimi, lecz uzasadnia używanie przez nich tego terminu z powodu słodyczy śryngararasy (mādhurya znaczy „słodycz”). Z drugiej strony, pojęcia tego używa się w odniesieniu do zażyłości miłości przypominającej uczucie występujące między ludźmi, która obecna jest w całej Wradży, w przeciwieństwie do ajśwarjapremy (aiśvarya-prema) – majestatycznej, nabożnej miłości do Narajany, postaci Kryszny, którą znaleźć można na Wajkuntsze.
[5] Choć można by przypuszczać, że to Balarama przewodzi sakhjarasie, zaszczyt ten przypada Wamanie (Upendrze) – awatarowi Wisznu, przyjacielowi Indry. Co ciekawe, kiedy Indra przeprosił Krysznę za zakłócenia, jakie spowodował podczas gowardhanalili, ogłosił Krysznę Bogiem bogów, nazywając go Gowindą i Upendrą.
[6] W sakjarasie doświadcza również siebie (wraz z Kryszną) jako obiektu miłości swoich przyjaciół. Jest także obiektem miłości wielbicieli w dasjarasie, watsaljarasie oraz w madhurjarasie. Nie jest jednak obiektem romantycznej miłości ze strony gopi Kryszny.
[7] Bhaktirasamrytasindhu 3.4.81. To połączenie ras nazywane jest sankularati (saṅkula-rati), stałym połączeniem ras, w którym jedna z nich dominuje. Sankularati Balaramy to sakhjarasa połączona ze słabszym wpływem watsalji i dasji. Te nauki Rupy Goswamiego zostaną bardziej szczegółowo omówione w rozdziałach piątym i szóstym tego kręgu tekstu [w nawiązaniu do tytułu książki, Autor umieścił jej treść w symbolicznych kręgach – przyp. tłum.]
[8] Patrz Czajtanjaczaritamryta1.5.136.
[9] W Pritisandarbhie 82 Dżiwa Goswami wyjaśnia, że we Wradży, dasja i watsalja Balaramy zawarte są w jego sakhji, podczas gdy w Dwarace jego sakhja i watsalja zawarte są w jego dasji.