Fragment książki Circle of Friends [Krąg przyjaciół] autorstwa Swamiego BhaktiwedantyTripurariego, która wkrótce zostanie wydana w języku angielskim.
Okręg Gauradhamy zamieszkiwany jest przez wielu siddhów odgrywających role sadhaków. Jest to sādhana-siddha-bhūmi. Narottama Thakura śpiewa: gaurāngera sangi gaṇe nitya siddha kori’ māne – „wszyscy towarzysze Gaurangi są wiecznie wyzwoleni”[1]. Zdecydowanie najbardziej wpływowym z nich jest Nitjanandarama, który jest Balaramą gauralili. Śri Nitjananda pojawił się w Eka Cakra i wszedł do kręgu towarzyszy Gaury tuż po tym, jak Śri Czajtanja otworzył swoją szkołę premasankirtany po powrocie z Gaji w grudniu 1508 r.
Poezja w języku bengalskim autorstwa Narottamy dasy informuje nas, że skarbem Goloki jest jej prema oraz że ową premę „wyeksportowano” do tego świata, opakowując ją w kirtanę imienia – golokera prema-dhana harināma saṅkīrtana[2]. Głównymi przekazicielami tego daru są Śri Czajtanja oraz Prabhu Nitjananda, których Narottama utożsamia z Kryszną i Balaramą: brajendra-nandana jei, śacī-suta hoilo sei,balarāma hoilo nitāi[3]. Ta sankirtana jest naprawdę wyjątkowa. Jest to sankirtana spleciona z premą z Wradży w postaci girlandy, którą nosi Gaura, zaś Nitajbhaj, bez którego wpływu nie można by jej osiągnąć, przynosi ją światu – henô nitāi vine bhāi rādhā kṛṣṇa pāite nāi[4]. Nitaj bardzo dobrze wie, o co w istocie chodzi Gaurze. Śri Wryndawana dasa pisze, że to Nitajczanda podarował światu gopibhakti opisaną w Śrimad Bhagawatam[5]. I choć Nitjanandarama nie wyartykułował jej szczegółowo w odniesieniu do wedanty, nie zmarnował czasu, rzucając światło na na Gaurę i jego dar, którego efektem było między innymi to, że również inni zwrócili uwagę na Gaurę i ostatecznie zamienili wodospad jego ekstazy w przystępne jezioro nauk osadzone na gruncie objawienia Wschodu.
Po przybyciu do Nadiji to właśnie Nitaj zapoczątkował sampradaję Gaudija w delcie Gangesu. Uczynił to z pomocą swoich dwunastu towarzyszy – dwadasiagopali. Choć Gaura otworzył nocną szkołę krysznasankirtany na podwórzu domu Śriwasy Thakury, po swoim przybyciu Nitjanandarama przeniósł uwagę wszystkich z Kryszny na Gaurę – Gaurakrysznę. Zamiast powtarzać nauki Gaury mówiące, aby wielbić Krysznę, nauczać o Krysznie oraz intonować imię Kryszny, Nitaj odważnie oznajmił: bhaja gaurāṅga kaha gaurāṅga laha gaurāṅgera nāma re – „Czcij Gaurę, rozmawiaj o Gaurze, intonuj imię Gaury”, zapewniając, że ci, którzy pójdą za jego radą, zjednają go sobie. Ye jana gaurāṅga bhaje sei āmāra prāṇa re: „Ci, którzy czczą Gaurangę, są tchnieniem mego życia”. Warto przy tym zauważyć, że w owym czasie nie było jeszcze kanonicznych tekstów szkoły gaudija, które później poszły w ślad za niezłomnym wglądem Nitaja nie tylko w Boskość Gaury, ale także za poczuciem, że jest on samym Kryszną o złotawej cerze. Idea, w myśl której zalecane przez Nitaja skupienie się na Gaurze zaskarbić może życzliwość Nitaja, była fascynującą perspektywą, podobnie też jak jego własna duchowość.
Śri Wryndawana dasa opisuje przybycie Nitaja do Nadiji następująco:
Odziany jak wielki awadhuta, postawnej postury, z bezkresną głębią powagi. Dniami i nocami recytował imię Kryszny. Był uosobioną Czajtanjadhamą, nieporównywalną z doczesnymi królestwami bhur bhuvah svah. Głośno krzycząc w anandzie, wyglądał jak odurzony – istny awatara Balaramy. Jego radujące serce oblicze przyćmiewało blask miliona księżyców. Urzekający uśmiech ożywiał wszechświat. Zęby lśniły jak perły, twarz zdobiły ornamenty jego czerwonawych oczu. Długie ramiona sięgały kolan, tors wzniesiony był wysoko. Miękkie lotosowe stopy były delikatne, a mimo to wprawione w tańcu. Mówił do wszystkich z wielkim współczuciem, zaś słowa z jego lotosowych ust niszczyły karmę słuchających[6].
Nitaj przybył w przeddzień Guru Purnimy — w lipcu 1509r. — ale wcześniejszej nocy ukazał się Gaurze we śnie w stroju Balaramy, jadąc powozem z flagą noszącą emblemat palmy – znak rozpoznawczy rydwanu Balaramy. Głośno nawoływał Nimaja Pandity. Wraz z nastaniem poranka Śriman Panditdżi poinformował swoich bhaktów, że do Nadiji przybyła wielka osobistość. Następnie zebrał ich pod drzwiami domu Nandany Aczarji i usiadł tam w oczekiwaniu, bardziej świetlisty niż milion księżyców, uśmiechając się z zadowoleniem. Gdyby lotos widział jego piękne szerokie oczy, zwiądłby z zazdrości.
Tutaj, w Nadiji, marjadapurusza pasterskiego życia Kryszny zachowywał się jak dziecko. Gaura wielokrotnie ratował reputację Nitjanandaramy, starając się, aby w towarzystwie bhaktów nie rozumiano go opacznie. Nitaj niósł Gaurze swoje serce na dłoni w uniesieniu duchowego szaleństwa, które sprawiało, że jego zachowanie często naruszało normy społeczne. To wtedy Gaura nauczał swoich wielbicieli, aby zawsze okazywali Nitajowi najwyższy szacunek, bez względu na jego nieortodoksyjne zachowanie. We wspomnianym powyżej tekście Wryndawana dasa opisuje Nitaja jako „odzianego jak wielki awadhuta”. Jednakże sanskryckie słowo avadhuta odnosi się do osoby, której nie udało się odziać ciała i która praktycznie nie zdaje sobie z tego sprawy. Śridhara Swami stosownie definiuje słowo avadhuta jako asaṃskṛta deha[7]. Wewnętrzne pochłonięcie życiem duchowym prowadzące do zapomnienia o potrzebach cielesnych może skutkować niecodziennym zachowaniem. Podczas pierwszego spotkania Gaury z Nitajem, w ekstazie sankirtany Gaura posadził sobie Nitaja na kolanach odwracając ich wzajemne role – teraz to Wisznu podtrzymywał Sieszę – aby zapewnić zebranych wielbicieli o duchowej pozycji Nitaja.
Kiedy Nitjanandarama spotkał Śri Czajtanję, miał trzydzieści pięć lat, podczas gdy Śri Czajtanja zaledwie dwadzieścia trzy i dopiero zaczynał przejawiać swoją sankirtanalilę. Nitaj przyszedł na świat dwanaście lat przed Gaurą i odszedł dziesięć lat później. W styczniu 1510r., w niecały rok od ich pierwszego spotkania, Mahaprabhu przyjął wyrzeczony porządek życia, wyruszając z Nadiji do Dżagannatha Puri w towarzystwie Nitaja. To w tym krótkim czasie w Nadii przed ich wyruszeniem do Dżagannatha Puri Nitjananda zaczął organizować swoją grupkę dwunastu głównych towarzyszy – dwadaśagopalów – którzy w końcu wraz z nim powszechnie inicjowali uczniów, tym samym nadając początkowy kształt temu, co później stanie się sampradają gaudija.
[1]Sāvaraṇa-Śrī-Gaura-Mahimā 3.
[2]Iṣṭa-deve Vijñapti 2.
[3]Iṣṭa -deve Vijñapti 3.
[4]Prārthāna Manaḥ-śikṣā 1.
[5]Caitanya Bhāgavata 3.5.303.
[6] Caitanya Bhāgavata 2.3.125-131.
[7] Zob. komentarz Śridhary Swamiego do Śrimad Bhagavatam 3.1.19.