tān uvāca | yat tasya pīthaṁ hairaṇyāṣṭa-palāśam ambujaṁ tad-antarālike ’nalāsra-yugaṁ tadantarādy-arṇākhila-bījaṁ kṛṣṇāya nama iti bījārthaṁ sabrahmāṇam ādhāya | anaṅga-gāyatrīṁ yathāvad vyālikhya bhū-maṇḍalaṁ śūla-veṣṭitaṁ kṛtvāṅga-vāsudeva-rukmiṇy-ādi-kha-śaktīndrādi-vasudevādipārthādi-nidhy-āvītaṁ yajet | sandhyāsu pratipattibhir upacārais tenāsyākhilaṁ bhavaty akhilaṁ bhavatīti
Brahma odrzekł: Należy składać ofi arę (yajet) siedzibie (pīthaṁ) [mantry] (tzn. jantrze, yantra), która powinna zostać zrobiona zgodnie z następującymi wymogami: mieć kształt złocistego kwiatu lotosu o ośmiu płatkach, w którym znajdować się ma sześcioramienna gwiazda utworzona z dwóch odwróconych trójkątów. W środku tej gwiazdy należy napisać mantrę kṛṣṇāya namaḥ, poprzedzoną najważniejszym ze wszystkich nasion (tzn. klīṁ). Powinno się także napisać mantrę, która podaje podstawowe znaczenie tego nasionia (tzn. osiemnastosylabową mantrę), a następnie, w odpowiednim miejscu kāma-gāyatri. Całe pole, na którym została narysowana jantra, należy następnie otoczyć ochronnymi trójzębami itd. W miejscach między płatkami powinno się czcić, w procesie awaranapudży (āvaraṇa-pūjā), różne pozostałe emanacje, bóstwa oraz energie, zaczynając od kończyn ciała, a następnie Wasudewę (Vāsudeva), Rukmini, energie nieba, Indrę, rodziców Bóstwa, Wasudewę (Vasudeva), przyjaciół takich jak Ardżuna, itd. Dzięki składaniu [tej jantrze] odpowiednich ofi ar oznaczających podporządkowanie, o trzech porach dnia, mantra obdarzy czciciela niezliczonymi nagrodami; zostanie obdarzony niezliczonymi nagrodami.
Tekst ten podaje krótki opis gopalajantry (gopāla-yantra) – godnego czci, mistycznego diagramu odpowiadającego mantrze. Zaleca się odcisnąć go na złotej bądź miedzianej tabliczce i uroczyście poświęcić w celu czczenia. Wszystkie komentarze do tego wersetu podążają za Wiśweśwarą Tirhtą, który podał szczegółowy opis, jak tę jantrę stworzyć.
Przekonanie, że dźwięki mają odpowiadające im formy lub że dźwięk stwarza formę, nie jest wyłączną domeną mistyków. Kymatyka, czyli studium wzajemnej relacji pomiędzy energią i materią, wykazała, że dźwięki mogą być widzialne. Hans Jenny, szwajcarski lekarz, autor książki Cymatics: The Structure and Dynamics of Waves and Vibrations [Kymatyka: struktura oraz dynamika fal i wibracji], wynalazł tonoskop, o którym mówi:
Tonoskop został skonstruowany po to, by uczynić głos człowieka widzialnym bez pośrednictwa jakiegokolwiek elektrycznego urządzenia. Dało to niezwykłą możliwość zobaczenia fizycznego obrazu samogłoski, tonu bądź piosenki, bezpośrednio wyprodukowanych przez człowieka. Można było nie tylko usłyszeć melodię – ale także ją zobaczyć.
Precyzyjnie kontrolując częstotliwość wibracji, co nie było możliwe bez tonoskopu, Jenny osiągnął identyczne wyniki w powtarzalnych eksperymentach. Odnosząc to do opisywanej jantry oraz świętego dźwięku, dalsze eksperymenty pokazały, że kiedy intonowano sylabę Om, wytworzony obraz miał kształt okręgu zawierającego koncentryczne kwadraty i trójkąty, z wyglądu bardzo przypominające jantrę.
Jantra odpowiadająca określonemu świętemu dźwiękowi, na przykład gopalamantrze, jest zatem geometrycznym diagramem, w pewnym sensie analogicznym do kopii, która tworzy podstawę poziomu doświadczenia duchowego, w tym wypadku sferę Kryszny Gopali. Ten święty obszar opisywany jest czasem jako sześciokątna figura. Na przykład, w Śri Brahmasanhicie 5.3 znajdujemy następujący werset:
Środek boskiego lotosu to siedziba Kryszny. Przewodzi mu purusza (Kryszna) oraz prakryti (Radha). Jest odwzorowany jako sześciokątny symbol mistyczny, w którym w sześciu częściach, wraz z kamabidżą, przejawia się osiemnastosylabowa mantra. Samopromienny, olśniewający blaskiem Kryszna stoi, niczym brylant, w osi centralnej tego lotosu. Jest on rezerwuarem rasa, największej błogości, radości miłości.
Przed wejściem do takiego świętego obszaru adept duchowości zaznajamia się z jego kopią (jantrą) bądź przybliżeniem w postaci ołtarza, na którym zainstalowano bóstwo tej mantry. W odpowiedzi na przedmiot dociekań mędrców z wersetu 17. tę właśnie duchową praktykę medytowania o jantrze lub o ołtarzu bóstwa Brahma zaleca w powyższym wersecie.
Mędrcy używają słowa upāsana, które wskazuje na arczanę (rytualne oddawanie czci bóstwu). Jak już wspomniano wcześniej, arczana jest związana ściślej z wajdhibhakti niż z raganugabhakti. Jednak Rupa Goswami zaleca jej dopracowany standard, mający ożywić indywidualną kulturę ragabhakti. Co więcej, Śri Rupa oraz jemu współcześni instalowali bóstwa Radhy-Kryszny i angażowali swoich zwolenników w czczenie. Mimo iż sami pochłonięci byli bhawasewą (bhāva-sevā) dla bóstwa, zajmując się tym samym bezpośrednią służbą, nieprzesłoniętą rytualnym środkiem wyrazu, ustanawiali jednocześnie standardy rytualnego czczenia dla początkujących adeptów ragamargi. Kiedy tacy wielbiciele, inicjowani w intonowanie gopalamantry, angażują się w proces rytualnego oddawania czci bóstwu Kryszny (arcā-vigraha), wspiera to wewnętrzną wizualizację krysznalili. Na przykład rytuał arati (ārati) spełniany jest w określonych porach, które mniej więcej odpowiadają całodziennym rozrywkom Kryszny we Wradży. Uczestnicząc we wczesnoporannym arati dla bóstw Radhy-Kryszny, wielbiciele ofiarowują różnorodne przedmioty oraz śpiewają pieśni odpowiadające lilom Radhy i Kryszny, które odbywają się równolegle w niewidzialnym świecie Goloki. Mimo iż sama lila jest spontaniczna i płynie zawsze na falach duchowego uczucia (bhawy), osoby, w których sercach taki przepływ nie nastąpił, wizualizują rytuał arati jako pojedynczy kadr – „fotos” – całego „filmu” lili. Dżiwa Goswami określa taką medytację na zatrzymanym obrazie mianem upasany mantramaji (mantra-mayī upāsanā), która w końcu ustępuje swarasice (svārasiki), czyli spontanicznej wizualizacji swobodnego przepływu spektaklu boskich igraszek Kryszny. Tak więc arczana może służyć za środek do bezpośredniej służby. Dzięki niej można rozwinąć odpowiednie kwalifi kacje do bhadżany (bhajana) – pielęgnowania życia wewnętrznego z zamiarem wejścia do rozrywek Kryszny. Tutaj Brahma zaleca mędrcom takie podejście.
[Upaniszada Gopalatapani, purwatapani 18, komentarz: Swami B.V. Tripurari]